هر بیت کوین چقدر به محیط زیست آسیب می‌زند؟
بیت‌کوین که محبوب‌ترین ارز دیجیتال در نظام پرداخت جهانی محسوب می‌شود، این روزها بسیار مورد توجه همه کاربران جهانی قرار گرفته است و این هفته اقتصاددانان بانک مرکزی هلند با همکاری دانشگاه ام‌آی‌تی پس از انجام بررسی‌های فراوان اعلام کردند حجم زباله الکترونیکی به جا مانده از معامله یک بیت‌کوین معادل دور انداختن دو دستگاه گوشی هوشمند آیفون در سطل زباله است و این مسأله نشان می‌دهد فرایند به دست آوردن بیت‌کوین که اصطلاحاً به آن «ماینینگ» هم می‌گویند تا چه اندازه اثرات مخربی برجا می‌گذارد.
در حالی که ردپای انتشار کربن در جریان استخراج بیت‌کوین به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است، کارشناسان توجه کمتری به افزایش هر چه بیشتر دستگاه‌های سخت‌افزاری داشتند که برای به دست آوردن ارزهای رمزنگاری شده به کار می‌روند. تراشه‌های تخصصی رایانه‌ای موسوم به اِی‌اس‌آی‌سی که تنها با هدف اجرای الگوریتم‌های مربوطه و ایمن‌سازی شبکه بیت‌کوین به کار می‌روند و همچنین فرایندی به‌نام «ماینینگ» که در اصل پاداش به کسانی است که در فرایند استخراج و پرداخت بیت‌کوین مشارکت دارند، مهم‌ترین معضل در افزایش به کارگیری سخت‌افزارها در این زمینه است.
این ضررهای رمزارزی
بیت‌کوین که نام آن در نظام پرداخت جهانی به‌عنوان محبوب‌ترین رمزارز شناخته می‌شود و در قالب پول بدون پشتوانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، نخستین ارز دیجیتال نامتمرکز در جهان است که بدون کنترل بانک مرکزی یا سازمان ویژه فعالیت می‌کند.
بیت‌کوین را شخص یا گروهی از افراد ناشناس با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» اختراع کردند و در سال ۲۰۰۹ میلادی به‌عنوان یک رمزارز منبع باز روانه بازار شد. ارزش هر بیت‌کوین در چند سال اخیر بسیار افزایش یافت و در حالی که دسامبر ۲۰۱۶ هر بیت‌کوین به قیمت ۷۸۹ دلار معامله می‌شد، این رقم در فوریه ۲۰۲۱ به ۵۷ هزار دلار رسید تا صاحبان بیت‌کوین در جهان به ثروتمندترین کاربران تبدیل شوند.
ولی باید توجه داشت که استخراج بیت‌کوین چندان هم آسان نیست. تراشه‌های رایانه‌ای جدید به قدر کافی هوشمند هستند تا دستیابی به این رمزارز را ممکن کنند، ولی ماینرها یا همان افرادی که این پول‌های دیجیتالی را استخراج می‌کنند باید به طور مرتب تراشه‌های قوی‌تر و جدیدتر را جایگزین کنند. «الکس دی وریس» و «کریستین استول» در مقاله جدید خود که در نشریه بین‌المللی «منابع، حفاظت و بازیافت» منتشر کردند در این خصوص توضیح دادند میانگین طول عمر دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین تنها ۱٫۲۹ سال است. بنابراین حجم وسیعی از زباله‌های الکترونیکی مرتبط با استخراج بیت‌کوین در حال تولید است. در این گزارش آمده است: «ما تخمین می‌زنیم شبکه جهانی بیت‌کوین باعث شود سالانه ۳۰٫۷ کیلوتن متر، تجهیزات سخت افزاری را دور بریزیم. این رقم با مجموع ضایعات کوچک فناوری اطلاعات و تجهیزات مخابراتی تولید شده در کشوری نظیر هلند برابری می‌کند». در سال ۲۰۲۰ میلادی شبکه جهانی بیت‌کوین در مجموع ۱۱۲٫۵ میلیون تراکنش موفق را پردازش کرد و این در حالی بود که ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت‌های سنتی در سال ۲۰۱۹ میلادی ۵۳۹ میلیارد پردازش را به ثبت رساندند. بر این اساس کارشناسان پیش‌بینی کردند در هر معامله رمزارزی که هر کاربر سال گذشته انجام داد به طور میانگین ۲۷۲ گرم زباله الکترونیکی تولید شد که این رقم با وزن گوشی هوشمند «آیفون ۱۲ مینی» برابری می‌کند. مهم‌ترین دلیلی که باعث می‌شود پسماندهای الکترونیکی ناشی از استخراج رمزارزها مشکلات فراوانی ایجاد کنند، این است که برخلاف بیشتر سخت‌افزارهای محاسباتی، تراشه‌های اِی‌اس‌آی‌سی که به‌صورت ویژه در دستگاه‌های استخراج رمزارز مورد استفاده قرار می‌گیرند هیچ گونه کاربرد جایگزین ندارند و تنها کارایی آنها شناسایی و استخراج بیت‌کوین است و با این توضیح اگر نتوان از آنها در فرایند به دست آوردن ارزهای دیجیتال استفاده کرد، در هیچ زمینه دیگری نمی‌توان آنها را به کار برد. البته برخی کارشناسان این تئوری را مطرح کرده‌اند که در صورت افزایش ناگهانی قیمت بیت کوین و افزایش درآمد ماینینگ، ممکن است این دستگاه‌ها در آینده سودآوری خود را به دست آورند. بانک مرکزی هلند و دانشگاه ام‌آی‌تی در ادامه گزارش مشترک خود توضیح دادند: «عوامل متعددی وجود دارد که به طور کلی مانع از افزایش قابل توجه طول عمر دستگاه‌های ماینینگ می‌شود. نگهداری این دستگاه‌ها هزینه بسیار زیادی دارد و هر چه این دستگاه‌ها بیشتر نگهداری شوند، سودآوری حاصل از استخراج بیت‌کوین کمتر می‌شود». این گزارش هشدار داده است که در صورت افزایش قیمت بیت‌کوین، مشکل زباله‌های الکترونیکی هم بیشتر خواهد شد. زیرا این امر ایجاد سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در جایگزینی تراشه‌های اِی‌اس‌آی‌سی را نیز باعث می‌شود. این گزارش نتیجه می‌گیرد که اگر جامعه بخواهد مشکل زباله‌های الکترونیکی را حل کند و حجم پسماندهای مرتبط با استخراج بیت‌کوین را کاهش دهد، فرایند استخراج این رمزارز باید به طور کامل با یک جایگزین پایدار تغییر کند. مرکز توسعه‌دهنده «اتریوم» به‌عنوان رمزارز جدید جانشین بیت‌کوین ماه مه سال‌جاری میلادی اعلام کرد طی چند ماه آینده از سخت‌افزارهای پایدار با طول عمر بالا برای ماینینگ رونمایی می‌کند که البته هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است. سایر جایگزین‌های بیت‌کوین نیز در محدود کردن ردپای محیط زیست کمتر موفق بوده‌اند.
«چیا» از جمله ارزهای رمزنگاری شده محسوب می‌شود که براساس الگوریتم «اثبات زمان و مکان» ساخته شده است و از آن به‌عنوان مهم‌ترین عامل کمبود هارد دیسک و حافظه‌های جامد اس‌اس‌دی در جهان یاد می‌کند. «دیوید جرارد» متخصص ارزهای دیجیتال بر این باور است که «چیا» به جای هدر دادن برق، حافظه‌های جامد را با سرعت بالا می‌بلعد و بازار هارد دیسک‌ها را هم به طور کامل تخریب کرده است.
سرنوشت پسماندهای الکترونیک
مجموع تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده در جهان سالانه به طور میانگین ۲٫۵ میلیون تن افزایش می‌یابد و از تلفن همراه و گیرنده‌های رادیویی گرفته تا اسباب بازی‌ها و لپ‌تاپ‌هایی که منبع تغذیه باتری دارند پس از مدتی به کوه رو به رشد «پسماندهای الکترونیکی» می‌پیوندند.
سازمان ملل متحد ماه گذشته در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد تنها در سال ۲۰۱۹ میلادی جهان بیش از ۵۳٫۶ میلیون تن زباله الکترونیکی تولید کرده است که بر این اساس می‌توان گفت سهم هر یک از ساکنان کره خاکی برای تولید این حجم از زباله ۷٫۳ کیلوگرم محاسبه می‌شود و مجموع وزن این زباله‌ها معادل ۳۵۰ کشتی تفریحی است. در این اتفاق آسیا بزرگترین سهم را داشته است و به تنهایی ۲۴٫۹ میلیون تن زباله الکترونیکی تولید کرده است که پس از آن قاره امریکا با ۱۳٫۱، اروپا با ۱۲ و آفریقا و اقیانوسیه به ترتیب با ۲٫۹ و ۰٫۷ میلیون تن زباله قرار دارند.
در این گزارش پیش‌بینی شد که تا سال ۲۰۳۰ میلادی حجم کلی زباله‌های الکترونیکی که در یک سال تولید می‌شود به ۷۴٫۷ میلیون تن برسد که تقریباً دو برابر میزان زباله‌های الکترونیکی جدید کنونی است. مهم‌ترین مسأله که سرعت تولید این زباله‌ها را افزایش می‌دهد، افزایش هر چه بیشتر خرید تجهیزات الکترونیکی خانگی است که معمولاً عمر مفید کوتاهی دارند.
سال گذشته تنها ۱۷٫۴ درصد از مجموع زباله‌های الکترونیکی تولید شده در جهان به طور رسمی جمع‌آوری و بازیافت شد و از سال ۲۰۱۴ میلادی تاکنون میزان زباله‌های الکترونیکی بازیافتی تنها ۱٫۸ میلیون تن در سال افزایش یافته است. بررسی‌های جدید نشان می‌دهد که اروپا نسبت به تراکم جمعیت خود بیشترین میزان جمع‌آوری زباله الکترونیکی را شامل می‌شود و سال گذشته ۴۲٫۵ درصد از مجموع زباله‌های الکترونیکی خود را بازیافت کرده است. آسیا با ۱۱٫۷ درصد در رتبه دوم این لیست قرار دارد و پس از آن هم امریکا و اقیانوسیه با ۹٫۴ و ۸٫۸ درصد قرار گرفته‌اند. سازمان ملل متحد بر این اساس اعلام کرده است که هر سال سرنوشت بیش از ۸۰ درصد مجموع زباله‌های الکترونیکی که در جهان تولید می‌شود، نامعلوم است.
وضعیت اقتصاد جهانی چگونه خواهد بود؟
بر اساس گزارش آنکتاد، پس از وقوع بحران کرونا و تاثیر آن در بخش‌های مختلف، پیش‌بینی می‌شود که اقتصاد جهانی رشد قابل توجهی تجربه کند.
بر اساس کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد)، انتظار می‌رود که اقتصاد جهانی در سال جاری شاهد رشد ۵٫۳درصدی باشد که سریع‌ترین رشد آن در طول پنج دهه گذشته است.
این آژانس در گزارش خود اعلام کرد که با این حال، این بازگشت در مناطق، بخش‌ها و درآمدهای متفاوت، بسیار نابرابر بوده است.
آنکتاد پیش‌بینی می‌کند که رشد جهانی در طول سال ۲۰۲۲ به ۳٫۶درصد کاهش یابد و سطح درآمد جهان را ۳٫۷درصد پایین‌تر از سطح پیش از بیماری همه‌گیر قرار دهد.
در این گزارش همچنین هشدار داده می‌شود که اگر سیاست‌گذاران روند اشتباهی را در پیش بگیرند، این کاهش سرعت رشد می‌تواند بیشتر از حد انتظار باشد.
تفاوت در رشد
در حالی که واکنش به محدودیت هزینه‌های عمومی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته پایان یافته، قوانین و رویه‌های بین‌المللی، کشورهای در حال توسعه را در واکنش‌های پیش از بیماری همه‌گیر و یک وضعیت نیمه دائم فشار اقتصادی قرار داده است.
بسیاری از کشورهای جنوبی، آسیب بیشتری از بحران مالی جهانی متحمل شده‌اند. با بار بدهی سنگین، آنها همچنین فضای کمتری برای رهایی از طریق هزینه‌های عمومی دارند.
فقدان استقلال مالی و دسترسی به واکسن نیز در بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه باعث عقب‌ماندگی آنها شده و تهدیدی برای یک دهه پر از بحران دیگر در این مناطق ایجاد کرده است.
ربکا گرینسپان، دبیر کل آنکتاد اذعان داشت: “این شکاف‌های در حال گسترش، در سطح داخلی و بین‌المللی، در صورت باقی ماندن، باعث شکاف و رشد بیشتر افراد خاص می‌شود.”
“بدون سیاست‌های جسورانه‌تر، بهبود پس از بیماری همه‌گیر فاقد برابری خواهد بود و در برطرف کردن چالش‌های زمان ما شکست خواهد خورد.”
درس‌هایی از بیماری همه‌گیر
آنکتاد در این گزارش پیشنهادهایی ارائه می‌دهد که به نوعی درس‌هایی از شیوع کرونا بوده است.
این موارد شامل کاهش بدهی هماهنگ و حتی لغو در برخی از موارد، ارزیابی مجدد سیاست مالی، هماهنگی بیشتر سیاست‌ها و حمایت قوی برای کشورهای در حال توسعه در توسعه واکسیناسیون است.
حتی بدون پسرفت قابل توجه، تولید جهانی روند ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ خود را تا سال ۲۰۳۰ بازیابی خواهد کرد. آنکتاد می‌گوید، اما حتی پیش از کووید-۱۹، روند رشد درآمد رضایت‌بخش نبود. متوسط رشد سالانه جهانی یک دهه پس از بحران مالی، کندترین رشد از سال ۱۹۴۵ بوده است.
با وجود یک دهه تزریق پولی گسترده از سوی بانک‌های مرکزی پیشرو، از زمان سقوط سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹، اهداف تورمی از دست رفته است. حتی با وجود بهبود قوی در اقتصادهای پیشرفته، هیچ نشانه‌ای از افزایش مداوم قیمت‌ها وجود ندارد.
بر اساس تجزیه و تحلیل اعضای سازمان تجارت و توسعه، دستمزد حقیقی در کشورهای توسعه‌یافته حتی پس از چندین دهه کاهش سهم دستمزد، باید برای مدت زمان طولانی بالاتر از بهره‌وری قرار گیرد تا مجددا تعادل بهتر بین دستمزد و سود حاصل شود.
قیمت مواد غذایی و تجارت جهانی
به رغم روندهای کنونی در خصوص تورم، آنکتاد بر این باور است که افزایش قیمت مواد غذایی می‌تواند یک تهدید جدی برای جمعیت آسیب‌پذیر در مناطق جنوبی که پیش از این نیز به دلیل بحران سلامت از نظر بحران مالی تضعیف شده‌اند، باشد.
در سطح جهانی، تجارت بین‌المللی کالا و خدمات پس از افت ۵٫۶درصدی در سال ۲۰۲۰ بهبود یافته است. از آنجا که جریان تجارت در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ تقریبا به همان میزانی که پیش از آن کاهش یافته بود بهبود پیدا کرد، رکود اقتصادی کمتر از حدی که پیش‌بینی می‌شد بود.
پیش‌بینی‌های مدل‌سازی این گزارش به رشد حقیقی ۹٫۵درصدی تجارت جهانی کالاها و خدمات در سال ۲۰۲۱ اشاره می‌کند. با این وجود، پیامدهای این بحران بر عملکرد تجاری در سال‌های آینده ادامه خواهد داشت.
ریچارد کوزول رایت، مدیر بخش جهانی‌سازی و استراتژی‌های توسعه در آنکتاد اظهار کرد: “این بیماری همه‌گیر، فرصتی برای تجدیدنظر در اصول اصلی حاکمیت اقتصادی بین‌المللی ایجاد کرده، شانسی که پس از بحران مالی جهانی از دست رفت.”
“در کمتر از یک سال، طرح‌های وسیع سیاست ایالات متحده شروع به ایجاد تغییرات مشخص در زمینه هزینه‌های زیرساختی و توسعه حمایت‌های اجتماعی کرده که از طریق مالیات‌های تصاعدی تامین می‌شود. گام منطقی بعدی این است که رویکرد مورد اشاره را به سطح چندجانبه برسانیم.”
اگرچه، آنکتاد هشدار می‌دهد که اگر جهان بخواهد به موقع با جهانی شدن بیش از حد و تشدید بحران زیست‌محیطی مقابله کند، این پیشنهادها به حمایت قوی‌تر از سایر اقتصادهای پیشرفته و مشارکت مردم در کشورهای در حال توسعه نیاز خواهد داشت.”
اقتصاد جهان به سمت رکود تورمی پیش می رود
شبکه خبری بلومبرگ در گزارشی هشدار داد که اقتصاد جهان با افزایش رکود و در عین حال همراه با تورم مواجه است.
به گزارش بلومبرگ، اقتصاد جهان با افزایش رکود تورمی مواجه است چرا که افزایش قیمت انرژی و کالاها باعث افزایش نرخ تورم و کند شدن روند بهبود اقتصادی پس از رکود ناشی از کرونا می‌شود.
قیمت نفت برای اولین بار در سه سال گذشته به بیش از ۸۰ دلار در هر بشکه رسید و شاخص کالای بلومبرگ به بالاترین سطح در یک دهه گذشته رسید.
قیمت مواد غذایی نیز در حال افزایش است که بخشی از آن به دلیل مشکلات کشاورزی در برزیل ایجاد شده است و شاخص معیار سازمان ملل متحد در ۱۲ ماه گذشته ۳۳ درصد افزایش یافته است.
افزایش هزینه‌ها برای خانوارها و شرکت‌ها در حال ضربه زدن به اعتماد (مصرف کننده) است در حالی که تورم را سریعتر از آنچه که چند ماه پیش اقتصاددانان انتظار داشتند پیش می‌برد.
این می‌تواند سیاست گذاران را در موقعیت ناخوشایندی قرار دهد که باید تصمیم بگیرند افزایش قیمت‌ها خطر بیشتری ایجاد می‌کند یا رشد ضعیف اقتصاد.
این شوک اخیر با ترکیبی از رکود اقتصادی و اوج گیری تورم ناشی از قیمت نفت که در دهه ۱۹۷۰ رخ داد، مقایسه می‌شود.
در حالی که بسیاری از بانک‌های مرکزی این اظهارات را مبالغه‌آمیز تلقی می‌کنند، نگرانی این است که افزایش قیمت در یک دوره طولانی مدت باعث تقاضا برای دستمزد بیشتر شود و اقتصاد را وارد یک چرخه معیوب کند.
سوپریا منون، استراتژیست شرکت Pictet & Cie به شبکه تلویزیونی بلومبرگ گفت: ما شاهد این حجم از تورم هستیم. در نهایت چگونه این مسئله حل می‌شود؟ بخشی از راه حل آن می‌تواند از بین رفتن تقاضا باشد.
انتظار می‌رود که کاهش شدید تولید در طیف وسیعی از صنایع پرمصرف از نظر انرژی در چین طی سال جاری با کاهش بیشتری همراه باشد، در حالی که اقتصاددانان از گلدمن ساکس گرفته تا مورگان استنلی پیش بینی‌های خود را درباره رشد چین کاهش داده اند.
در بریتانیا، اعتماد مصرف کننده در سپتامبر با بیشترین سرعت خود از زمان تشدید محدودیت‌های کرونا در حدود یک سال پیش کاهش یافت. این در حالی است که بریتانیایی‌ها خود را برای کاهش درآمد خود آماده می‌کنند.
آخرین دوره جهش قیمت کالا، بازارها را غافلگیر کرد درست در حالی که بانک‌های مرکزی مهم جهان شروع به نشان دادن قصد خود برای محدود کردن محرک‌های اقتصادی کرده بودند.